Tuzlu Toprak Nedenleri ve Çözümleri

Toprak tuzluluğu dünyanın birçok yerinde büyük bir sorundur ve ziraat, ekosistemler ve insan sağlığı üstünde yıkıcı bir etkiye haiz olabilir. Toprak tuzluluğu, toprakta tuz birikmesinden oluşur ve iklim değişikliği, fena sulama uygulamaları ve ormansızlaşma şeklinde faktörlerle daha da kötüleşebilir.

Birtakım manzaralar, ötekilerden daha çok toprak tuzluluğuna eğilimlidir. Bu manzaralar tipik olarak yüksek buharlaşma oranları, düşük yağış ve sıska drenaj ile karakterize edilir. Bu manzaralarda, tuzların onları süzecek su eksikliği sebebiyle toprakta birikme olasılığı daha yüksektir.

Aşağıda değişik coğrafyalarda toprak tuzluluğuna katkıda bulunan faktörlerden bazıları listelenmiştir:

• İklim: Kurak ve yarı kurak iklimler nemli iklimlere bakılırsa toprak tuzluluğuna daha yatkındır. Bunun sebebi, kurak ve yarı kurak iklimlerde buharlaşma oranlarının daha yüksek olması ve bunun da toprakta tuz birikmesine yol açmasıdır.
• Yağış: Düşük yağış miktarı da toprak tuzluluğuna katkıda bulunur. Bunun sebebi, yağışın topraktan tuzların yıkanmasına destek olmasıdır.
• Drenaj: Fena drenaj da toprak tuzluluğuna yol açabilir. Bunun sebebi, suyun muntazam bir halde drenaj edilememesi niteliğinde toprağın yüzeyinde birikip buharlaşarak geride tuz bırakmasıdır.
• Arazi kullanması: Arazi kullanım uygulamaları da toprak tuzluluğuna katkıda bulunabilir. Sözgelişi, sulama için kullanılan su yüksek miktarda tuz içeriyorsa sulama toprak tuzlanmasına yol açabilir.
• Ormanların yok edilmesi: Ormanların yok edilmesi bununla beraber toprak tuzlanmasına da yol açabilir. Bunun sebebi, ağaçların yağışı engelleyerek ve gölge sağlayarak drenajı iyileştirmeye destek olması ve bu sayede buharlaşmanın azalmasıdır.

Toprak tuzluluğu ciddi bir sorundur, sadece yönetilebilir. Toprak tuzluluğunu yönetmenin birtakım yolları şunlardır:

• Sulama: Tuz payı düşük su kullanmak toprak tuzluluğunu azaltmaya destek olabilir.
• Drenaj: Drenajın iyileştirilmesi, topraktan tuzların uzaklaştırılmasına destek olabilir.
• Arazi kullanması: Arazi kullanım uygulamalarını değişiklik yapmak, toprak tuzlanmasını azaltmaya destek olabilir. Sözgelişi, tuza dayanıklı mahsuller kullanmak, sulama ihtiyacını azaltmaya destek olabilir.
• Ağaçlandırma: Ağaçlandırma, drenajı iyileştirmeye ve buharlaşmayı azaltmaya destek olabilir, bu da toprak tuzlanmasını azaltmaya destek olabilir.

Toprak tuzluluğu karmaşa bir sorundur, sadece yönetilebilir. Toprak tuzluluğuna katkıda bulunan faktörleri anlayarak ve müsait idare uygulamalarını uygulayarak, toprak tuzluluğunun ziraat, ekosistemler ve insan sağlığı üstündeki tesirini azaltmaya destek olabiliriz.

Toprak Tuzluluğu	Görünüm
Tarif	Toprakta nebat büyümesini negatif etkileyecek düzeylerde tuz birikmesi
Nedenler	Naturel süreçler İnsan faaliyetleri
Tesirleri	Azalan mahsul verimi Nebat örtüsüne zarar Su kalitesi sorunları
Tanı	Görsel araştırma Toprak testi
Tedvir etmek	Drenaj Sulama Mahsul rotasyonu Tuzluluğa dayanıklı bitkiler

II. Toprak Tuzluluğunun Nedenleri

Toprak tuzluluğu aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle muhtelif faktörlerden oluşur:

• Toprakta tuz birikimi
• Topraktan suyun tükenmesi
• Su basmasının varlığı
• İklim
• Toprak türü
• Nebat örtüsü

Toprakta tuz birikimi muhtelif süreçlerle meydana gelebilir, bunlar içinde şunlar yer alır:

• Topraktan suyun buharlaşması
• Yağmur suyuyla topraktan tuzların yıkanması
• Gübreler yahut sulama suyu kanalıyla toprağa tuz eklenmesi

Topraktan suyun azalması, topraktaki tuz konsantrasyonunu artırarak toprak tuzluluğuna yol açabilir. Bu, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım muamele kanalıyla meydana gelebilir:

• Kuraklık
• Aşırı sulama
• Fena drenaj

Su basmasının varlığı ek olarak bitkilerin erişebildiği oksijen miktarını azaltarak toprak tuzluluğuna da yol açabilir. Bu, bitkilerin toprağa tuz salmasına ve bunun da birikmesine niçin olabilir.

İklim de toprak tuzluluğunda rol oynayabilir. Kurak ve yarı kurak bölgelerde buharlaşma oranları yüksektir ve bu da toprakta tuz birikmesine yol açabilir. Nemli bölgelerde, topraktan tuzların sızması daha rahat gerçekleşebilir ve bu da toprak tuzluluğunun azaltılmasına destek olabilir.

Toprak türü, toprağın tuzluluğuna olan duyarlılığını da etkileyebilir. Killi toprakların tuzlu olma olasılığı kumlu topraklara bakılırsa daha yüksektir, bu sebeple killi toprakların su ve tuz tutma kapasitesi daha yüksektir.

Nebat örtüsü de toprak tuzluluğunda rol oynayabilir. Bitkiler topraktan tuzları alıp atmosfere terleterek toprak tuzluluğunu azaltmaya destek olabilir.

III. Toprak Tuzluluğunun Tesirleri

Toprak tuzluluğunun bitkiler ve hayvanlar üstünde pek oldukca negatif tesiri olabilir, bunlardan bazıları şunlardır:

• Azalmış nebat büyümesi ve bereketlilik
• Zararlılara ve hastalıklara karşı artan hassasiyet
• Nebat camiası kompozisyonundaki değişimler
• Azalan hayvan popülasyonları ve biyolojik çeşitlilik
• Su kalitesi sorunları

Bu etkilerin sertliği, toprak tuzluluk oranına, etkilenen nebat ve hayvan türüne ve toprağın tuzlu olduğu dönemin uzunluğuna bağlıdır.

Birtakım durumlarda toprak tuzluluğu o denli şiddetli olabilir ki nebat örtüsünün tamamen yok bulunmasına ve ziraat arazilerinin terk edilmesine yol açabilir.

IV. Toprak Tuzluluğunun Tanısı

Toprak tuzluluğu, toprak çözeltisinin elektriksel iletkenliğini (EC) ölçerek teşhis edilebilir. EC, bir çözeltinin elektriği iletme kabiliyetinin bir ölçüsüdür ve çözeltideki çözünmüş tuzların konsantrasyonuyla direkt ilişkilidir. Bir toprak çözeltisinin EC’si çoğu zaman cm başına milisiemens (mS/santimetre) olarak anlatılır.

Bir toprak çözeltisinin EC’si bir toprak EC ölçer kullanılarak ölçülebilir. Toprak EC ölçerler nispeten ucuzdur ve kullanması kolaydır. Toprağa yerleştirilen bir prob ve toprak çözeltisinin EC’tepsi yayınlayan bir ölçerden oluşurlar.

Bir toprak çözeltisinin EC’si laboratuvarda da ölçülebilir. Bu çoğu zaman bir toprak örneği çıkarılarak ve özütün EC’si ölçülerek yapılır. Bir toprak özütünün EC’si çoğu zaman cm başına milimhos (mmhos/santimetre) olarak anlatılır.

Bir toprak çözeltisinin EC’si toprak tuzluluğunun faydalı bir göstergesidir. Sadece, bir toprak çözeltisinin EC’sinin toprakta bulunan tuzların türü hakkındaki informasyon sağlamadığını belirtmek önemlidir. Bir toprakta bulunan tuzların çeşidini belirlemek için toprağın kimyasal analizini yapmak icap eder.

V. Toprak Tuzluluğunun Yönetimi

Toprak tuzluluğunu yönetmenin, probleminin hususi nedenlerine ve ciddiyetine bağlı olarak muhtelif yolları vardır. En yaygın idare uygulamalarından bazıları şunlardır:

• Drenaj: Drenaj, topraktaki fazla suyun uzaklaştırılmasına destek olarak tuz konsantrasyonlarının azaltılmasına destek olabilir.
• Sulama: Sulama, topraktaki tuz konsantrasyonunu seyreltmeye destek olabilir ve ek olarak tuzların bitkilerin kök bölgesinin dibine sızmasına destek olabilir.
• Ürün rotasyonu: Ürün rotasyonu, tuza kırılgan mamüllerin tek kültürde yetiştirilmesini engelleyerek topraktaki tuz konsantrasyonlarının azaltılmasına destek olabilir.
• Tuzluluğa dayanıklı bitkiler: Tuza dayanıklı bitkiler ekmek, toprak tuzluluğunun ürün verimi üstündeki tesirini azaltmaya destek olabilir.
• Kimyasal düzenleyiciler: Kimyasal düzenleyiciler, topraktaki tuz konsantrasyonlarını nötralize etmek için kullanılabilir.
• Fizyolojik İyileştiriciler: Fizyolojik iyileştiriciler toprağın drenajını iyileştirmek ve tuz konsantrasyonlarını azaltmaya destek olmak için kullanılabilir.

Toprak tuzluluğunu yönetmenin en iyi yolu, manzaranın hususi koşullarına bağlı olarak değişecektir. Manzaranın hususi gereksinimlerine bakılırsa uyarlanmış bir idare planı geliştirmek için bir toprak bilimcisine yahut öteki nitelikli profesyonellere danışmak önemlidir.

6. Birtakım araziler niçin toprak tuzluluğuna daha yatkındır?

Değişik manzaralarda toprak tuzluluğuna katkıda bulunan bir takım unsur vardır. Bunlar şunları ihtiva eder:

İklim: Kurak ve yarı kurak iklimler, topraktaki tuzları seyreltecek daha azca yağış aldığından, nemli iklimlere bakılırsa toprak tuzluluğuna daha yatkındır.
Topoğrafya: Alçak alanlar yahut çöküntüler içeren arazilerde su basması yaşanma olasılığı daha yüksektir ve bu da tuzlanmaya yol açabilir.
Yerbilim: Tortul kayaçlardan yahut şeyllerden oluşan toprakların, magmatik yahut metamorfik kayaçlardan oluşan topraklara bakılırsa tuzlu olma olasılığı daha yüksektir.
Arazi kullanması: Sulama uygulamaları, suyun buharlaşarak geride tuz bırakmasıyla toprakta tuz birikmesine yol açabilir.
Nebat örtüsü: Nebat örtüsünün varlığı, topraktan su ve gıda maddelerini emerek ve toprağa oksijen vererek toprak tuzluluğunun azaltılmasına destek olabilir.

Bu faktörlerin birleşimi, birtakım manzaraların ötekilerden daha çok toprak tuzluluğuna maruz kalmasına niçin olabilir.

Bu faktörlere ayrıca, insan faaliyetleri de toprak tuzluluğuna katkıda bulunabilir. Bu faaliyetler şunları ihtiva eder:

Drenaj: Sulak alanların ve öteki naturel alanların drenajı, nebat örtüsünün kaybolmasına ve suyun buharlaşmasına yol açabilir; bu da toprak tuzluluğunun artmasına niçin olabilir.
Madencilik: Madencilik faaliyetleri çevreye tuz salabilir ve bu tuzlar toprağa birikebilir.
Endüstri: Endüstriyel faaliyetler, sonrasında çevreye boşalma edilebilen ve toprak tuzluluğuna katkıda bulunabilen tuzlar içeren atık su üretebilir.

Toprak tuzluluğunun başlıca sebebi insan faaliyetleridir ve bu faaliyetlerin etraf üstündeki etkilerini azaltmak için önlemler almak önemlidir.

VII. Toprak Tuzluluğuna İlişkin Olay Emek harcamaları

Toprak tuzluluğu kurak çöllerden nemli yağmur ormanlarına kadar muhtelif manzaralarda meydana gelebilir. Aşağıda dünyanın değişik bölgelerinden toprak tuzluluğuna ait birtakım olay emekleri verilmiştir:

• Aral Denizi Havzası, Orta Asya

  Aral Denizi, Orta Asya’da iklim değişikliği ve insan faaliyetleri sebebiyle hızla küçülen eski bir iç denizdir. Aral Denizi’nin azalması, çevredeki bölgede toprak tuzluluğunun artmasına yol açmış ve bu da ziraat ve mahalli iktisat üstünde yıkıcı bir etkiye haiz olmuştur.

• Salton Denizi, Kaliforniya

  Salton Denizi, 20. yüzyılın başlarında Colorado Nehri’nin taşmasıyla oluşan güneydoğu Kaliforniya’da tuzlu bir göldür. Salton Denizi son yıllarda buharlaşma sebebiyle küçülmekte ve suları giderek daha tuzlu hale gelmektedir. Yüksek tuzluluk seviyeleri Salton Denizi’ni balıklar ve öteki su canlıları için düşmanca bir ortam haline getirmiştir ve ek olarak büyük bir hava kirliliği deposu haline gelmiştir.

• Murray-Darling Havzası, Avustralya

  Murray-Darling Havzası, muhtelif ekosistemlere ev sahipliği icra eden güneydoğu Avustralya’daki büyük bir dere havzasıdır. Sadece havza son yıllarda şiddetli bir kuraklık yaşıyor ve bu da toprak tuzluluğunun artmasına niçin oluyor. Yüksek tuzluluk seviyeleri çiftçilerin ürün yetiştirmesini zorlaştırdı ve ek olarak su ekosistemlerinin sağlığı üstünde negatif bir tesir yarattı.

Bunlar, dünya genelinde mevcut olan toprak tuzluluğu olay çalışmalarının bir tek birkaç örneğidir. Toprak tuzluluğu, insan sağlığı, etraf ve iktisat üstünde yıkıcı bir etkiye haiz olabilen ciddi bir sorundur. Etkilerini azaltmak için toprak tuzluluğunun nedenlerini ve onu idare etme yollarını kestirmek önemlidir.

Birtakım araziler niçin toprak tuzluluğuna daha yatkındır?

Toprak tuzluluğu dünyanın birçok yerinde ciddi bir sorundur ve ziraat, ekosistemler ve insan sağlığı üstünde yıkıcı bir etkiye haiz olabilir. Toprak tuzluluğu, toprakta tuz birikmesinden oluşur ve aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle bir takım unsur tarafınca daha da kötüleştirilebilir:

• Kuraklık
• Su basması
• Aşırı sulama
• Fena drenaj
• Yeraltı suyunun tuzluluğu

Toprak tuzluluğuna daha yatkın olan manzaralar şunlardır:

• Kuru ve kurak
• Alçakta bulunan ve su baskınına maruz kalan
• Fena drenaj var
• Tuzlu yeraltı suyu altında

“Niçin birtakım manzaralar toprak tuzluluğuna daha yatkındır?” sorusunun arama amacı, değişik manzaralarda toprak tuzluluğuna katkıda bulunan faktörleri anlamaktır. Bu anahtar kelimeyi arayan kişiler toprak tuzluluğunun sebepleri, toprak tuzluluğunun bitkiler ve hayvanlar üstündeki tesirleri ve toprak tuzluluğunu idare etme yolları hakkındaki informasyon arıyorlar.
IX. Referanslar

1. USDA Orman Hizmetleri. 2009. Orman Ekosistemlerinde Toprak Tuzluluğu: Etkiler, Tanı ve Yönetimin İncelenmesi. Genel Teknik Rapor PSW-GTR-269.
2. USDA Orman Hizmetleri. 2006. Tuzlu Topraklardaki Ormanlar: Yönetim ve Restorasyon. Genel Teknik Rapor PSW-GTR-251.
3. USDA Orman Hizmetleri. 2011. Amerika Birleşik Devletleri’nde Toprak Tuzluluğu: Dağıtım, Yönetim ve Araştırma İhtiyaçları. Genel Teknik Rapor PSW-GTR-279.
4. USDA Orman Hizmetleri. 2004. Tuzlu ve Sodyumlu Topraklardaki Ormanlar: Ulusal Bir Değerlendirme. Genel Teknik Rapor PSW-GTR-230.
5. USDA Orman Hizmetleri. 2011. Amerika Birleşik Devletleri’nde Toprak Tuzluluğu: Dağıtım, Yönetim ve Araştırma İhtiyaçları. Genel Teknik Rapor PSW-GTR-280.

S: Toprak tuzluluğunun sebepleri nedir?

A: Toprak tuzluluğuna katkıda bulunabilecek birçok unsur vardır, bunlardan bazıları şunlardır:

• Kayaların ve minerallerin aşınması şeklinde naturel süreçler
• Sulama ve gübre kullanması şeklinde insan faaliyetleri
• Kuraklık ve sel şeklinde çevresel koşullar

S: Toprak tuzluluğunun bitkiler ve hayvanlar üstündeki tesirleri nedir?

A: Toprak tuzluluğunun bitkiler ve hayvanlar üstünde pek oldukca negatif tesiri olabilir, bunlardan bazıları şunlardır:

• Azalmış gelişme ve bereketlilik
• Zararlılara ve hastalıklara karşı artan hassasiyet
• Ölüm

S: Toprak tuzluluğunu yönetmenin yolları nedir?

A: Toprak tuzluluğunu yönetmenin birçok yolu vardır, bunlar içinde şunlar yer alır:

• Tuzlu su ile sulama
• Su basmış toprakların drenajı
• Tuza dayanıklı bitkilerin kullanması
• Toprak iyileştiricilerinin kullanması